نشست نقد و بررسی کتاب حسن ژیپاد برگزارشد

محمد پرحلم معاون فرهنگی هنری حوزه هنری گیلان گفت: خاطرات شفاهی حسن سلطانی از تکاوران ارتش جمهوری اسلامی همزمان با هفته دفاع مقدس نقد و بررسی ‌شد.

معاون فرهنگی هنری حوزه هنری گیلان بیان کرد: تاریخ شفاهی و خاطره سند زنده و شیرینی است که می‌توان با جان و دل آن را پذیرا شد تا آیندگان از دریچه‌های گوناگون با گذشته آشنا شوند.

 پرحلم با اشاره به کتاب «حسن ژیپاد» خاطرات شفاهی حسن سلطانی افزود: گردان تکاوران نیروی دریایی تنها یگان نظامی بودند که قبل از شروع رسمی جنگ در خرمشهر مستقر بودند و در مقاومت 34 روزه خرمشهر حضور داشتند و آخرین گروهی بودند که از آن شهر خارج شدند و حسن سلطانی از جمله کسانی بود که در این حماسه حضور داشت.

سپس حسن سلطانی برای حاضران خاطراتی از دوران مقاومت 34 روزۀ خرمشهر را بیان کرد. در ادامه دکتر محمود رنجبر منتقد کتاب گفت: اگر بدون هیچ حب و بغضی به تاریخ ایران در ۲۰۰ سال گذشته نگاه کنیم می‌بینیم ایران وارد هر جنگی که شد بخشی از سرزمین خود را از دست داد، اما در دوران دفاع مقدس و هشت سال جنگ ذره‌ای از خاک این کشور واگذار نشد.

این منتقد و استاد دانشگاه با بیان اینکه کشورهای مختلف در تکریم سربازان و رزمندگان خود از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کنند، گفت: ثبت خاطرات این کهنه‌سربازان حداقل کاری است که می‌توانیم برای آنها انجام بدهیم. در اینگونه خاطرات اغلب رزمندگان مطالبی را که بیان می‌کنند موازی با هم است و زاویۀ دید آنها نسبت به یک موضوع است که به زیبایی و اهمیت کار اضافه می‌کند.

رنجبر تصریح کرد: فاصلۀ شلمچه در عراق تا خرمشهر ۱۵ کیلومتر است و نقش ارتش در ۳۴ روز مقاومت برای حفظ خاک خرمشهر، بی‌نظیر است. وی با تاکید بر اینکه در خوانش تاریخ با سه عنصر متن، نویسنده و خواننده رو‌به‌رو هستیم، اذعان کرد: در تاریخ شفاهی راوی هم وجود دارد، از این رو راوی و نویسنده باید با هم پیش بروند.

رنجبر گفت: نویسنده باید سراغ مستندسازی برود و با اسناد بالادستی، گفته‌های راوی را چک کند و با کسانی که با آن صحنه درگیر بودند گفتگو داشته باشد و اطلاعات به‌دست آمده را مورد بررسی قرار دهد. علاوه بر این در حد امکان نویسنده و راوی به مکان رویداد رفته تا آن صحنه‌ها از نزدیک بازسازی شوند و راوی در آن حس و حال قرار بگیرد.

وی اضافه کرد: بهتر است نویسنده تعلیق را در ابتدای کار بیاورد تا جذابیت و انگیزه دنبال‌کردن کار برای مخاطب زیاد شود.

وی افزود: آن چیزی که متولیان تاریخ شفاهی کمتر رعایت می‌کنند این است که روایت داستان و تاریخ شفاهی از روی جلد کتاب شروع می‌‌شود و این شروع باید ادامه داشته باشد و با صفحات اول گره بخورد که متاسفانه در برخی آثار دیده نمی‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان در خصوص اسم این کتاب اضافه کرد: اسم کتاب باید ایهام داشته باشد و خواننده وارد این ایهام شده و به دنبال آن برود. رنجبر خاطر نشان کرد: همراه بودن مخاطب با راوی ضروری است از این رو باید بداند که نام انتخاب شده آیا هویت معنایی، یا هویت موضوعی دارد و محور روایت است یا خیر.  

وی همچنین با بیان اینکه متاسفانه زن در تاریخ شفاهی غائب است، تاکید کرد: داستان زندگی شخصی، ازدواج و اینکه همسر راوی در زمانی که او در جنگ بوده چگونه گذران زندگی می‌کرده و... باید مورد توجه باشد، در این میان نباید به حافظۀ کنونی راوی اعتماد کرد و نویسنده موظف است بینامتنیت را در مورد متنی که می‌نویسد اجرا کند.

رنجبر با انتقاد بر اینکه ما فاقد یک کتابخانه مجهز و بروز برای جستجوی مطالب تاریخ شفاهی در استان هستیم و اساساً در استان گیلان تاریخ شفاهی نداریم، اظهار کرد: متاسفانه خیلی از کتاب‌های تاریخ شفاهی ما در خارج از کشور اهمیت تاریخی به معنای تاریخ شفاهی ندارند و به آن اعتماد نمی‌کنند‌، چون در آنها تناقض‌هایی وجود دارد که در مقابله و مواجهه با هم، معناهای دیگری را به ذهن متبادر می‌کنند.

 وی تصریح کرد: ما باید بانک اطلاعاتی مشخص داشته باشیم و همه کسانی که در این عرصه کار می‌کنند فایل‌های نوشتاری را به منبع اطلاعاتی بدهند تا بتوان موارد مشابه را جستجو کرد و در صورت وجود داشتن، یافت.

در پایان این نشست میرعمادالدین فیاضی ضمن قدردانی از نقدهای به‌عمل آمده به پرسش‌های حاضران پاسخ داد.

لازم به توضیح است این برنامه روز چهارشنبه ۹ مهرماه ۱۳۹۹ ساعت ۱۷ در سالن اجتماعات حوزه هنری گیلان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.